Demir ,vücutta özellikle oksijeni proteinlerin veya oksijenin dahil olduğu kimyasal reaksiyonları katalizleyen enzimlerin yapısında bulunan bir elementtir. İnsan vücudunda bulunan toplam demir miktarı 3,5-4 gr civarındadır. Demirin insan vücudunda en fazla miktarda bulunduğu proteinler hemoglobin ve miyoglobin dir.
Gıdalarla alınan demir, hem veya non-hem demiri şeklinde bulunur. Bu iki formun emilimi birbirinden farklılık gösterir.
Demir, plazmada ferrik formda transferrine bağlı olarak taşınır. Transferrinin ek olarak bağlayabileceği demir miktarına "Bağlı olamayan demir bağlama kapasitesi" (UIBC) adı verilir. Serum demir ve UIBC toplamı ise "total demir bağlama kapasitesi" (TIBC) olarak adlandırılır.
Demir analizi en sık olarak özellikle hipokromisi ve mikrositozu olan hastalarda aneminin sebebinin belirlenmesi amacıyla kullanılır. Beraberinde çoğunlukla total demir bağlama kapasitesi ölçümüne de ihtiyaç duyulur. Ayrıca vücuttaki demir depolarının göstergesi olarak kabul edebileceğimiz FERRİTİN konsantrasyonunu ölçümü demir eksikliğinin belirlenmesinde özellikle istenir.
Demir eksikliği anemisinde, akut ve kronik enfeksiyonlarda, hipotirodizm de ve postoperatif dönemde serum demir düzeyi düşük bulunur.
TIBC , demir eksikliği olanlarda , hamilelerde veya oral kontraseptif kullananlarda normal veya yüksek bulunur. Kronik iltihabi hastalığı olanlarda veya malign hastalığı olanlarda genellikle TIBC düşük bulunur .
Normal değerleri
Demir 45 - 175 μg/dL (Yetişkinlerde)
50 - 120 μg/dL (Çocuklarda)
TIBC 250 - 450 μg/dL
Numune sarı veya kırmızı kapaklı tüpe alınan kan 10 dk. dinlendikten sonra 4000 devirde 6 - 7 dk. santrifüj edildikten sonra çalışılır.
Sabahları en yüksek , akşamları en düşük konsantrasyonda bulunur. Bu yüzden sabah aç karnına alınması tavsiye edilmektedir. Akut veya kronik enflamatuvar olaylarda geçici olarak belirgin derecede düşer. Yanıltıcı sonuçlar almamak için iltihabi reaksiyona ait bütün klinik bulgular ortadan kalktıktan sonra CRP konsantrasyonu normal değerlere döndükten sonra test tekrar edilmelidir. Ayrıca stres ve uykusuzluk da serum değerlerinde düşüklüğe neden olur.
HEMOLİZLİ NUMUNE KESİNLİKLE ÇALIŞILMAZ.
İstenirse numune buzdolabında 3 hafta , derin dondurucuda 1 yıl saklanabilir.
